การบันทึกการเรียนครั้งที่ 2

วันพุธ ที่ 24 มกราคม พ.ศ.2561

เนื้อหาการเรียนการสอน

ความหมายและความสำคัญของการบริหารสถานศึกษา

ความหมายของการบริหารการศึกษา
 ( Education Administration )

การบริหารการศึกษา แยกออกเป็น 2 คำ คือ การบริหาร และ การศึกษา ความหมายของ “การบริหาร” มีผู้ให้ความหมายไว้หลากหลาย ทั้งคล้ายๆกันและแตกต่างกัน คือ
     * การบริหาร คือ ศิลปะของการทำงานให้สำเร็จโดยใช้บุคคลอื่น
     * การบริหาร คือ การทำงานของคณะบุคคล ตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ที่ร่วมกันปฏิบัติการให้บรรลุเป้าหมายร่วมกัน
     * การบริหาร คือ การที่บุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปร่วมกันทำงาน เพื่อจุดประสงค์อย่างเดียวกัน
     ** จากความหมายของ “การบริหาร” พอสรุปได้ว่า “การดำเนินงานของกลุ่มบุคคลเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ที่วางไว้”

เมื่อนำความหมายของ “การบริหาร” มารวมกับความหมายของ “การศึกษา” ก็จะได้ความหมายของ

  “การบริหารการศึกษา”    ว่า

“การดำเนินงานของกลุ่มบุคคล เพื่อพัฒนาคนให้มีคุณภาพ ทั้งความรู้ ความคิด ความสามารถ และความเป็นคนดี”

ความหมายของการบริหารสถานศึกษา

วีรชัย  วรรณศรี (2545) การบริหารสถานศึกษา หมายถึง กระบวนการต่างๆ ในการดำเนินงานของกลุ่มบุคคล เพื่อให้บริการทางการศึกษาแก่สมาชิกในสังคมให้บรรลุตามจุดมุ่งหมายที่กำหนดไว้

วิโรจน์  สารัตนะ (2546) กล่าวว่า การการบริหารเป็นกระบวนการดำเนินงานเพื่อให้บรรลุจุดหมายขององค์กร โดยอาศัยหน้าที่ทางการบริหารที่สำคัญประกอบด้วย การวางแผน (Planning) การจัดองค์กร (Organizing) การนำ (Leading) และการควบคุม(Controlling)

เฉลิมชัย  สมท่า (2547)  กล่าวว่าการบริหารโรงเรียนเป็นกิจกรรมทางการศึกษาที่จะต้องทำอย่างเป็นระบบเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้

ความสำคัญของศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

สรุปได้ว่า การบริหารสถานศึกษา หมายถึง ผู้ที่ทำหน้าที่หัวหน้าหรือผู้นำดำเนินงานเพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายขององค์กร โดยใช้กระบวนการบริหารกลุ่มบุคคล กระบวนการต่างๆ ในการดำเนินงานของกลุ่มบุคคลให้เปลี่ยนวิธีคิด วิธีทำใหม่ เป็นผู้นำทางความคิด การแก้ปัญหา การตัดสินใจ การสร้างแรงจูงใจและจัดสรรการใช้ทรัพยากรต่างๆ ให้เป็นกลุ่มงานที่สัมพันธ์กันอย่างดี มีกลังคนที่มีความสามารถพร้อมสร้างบุคลากรให้ทำงานได้อย่างถูกต้องเพื่อให้บุคลากรร่วมมือกันพัฒนาคุณภาพของงานภายในสถานศึกษาและให้บริการทางการศึกษาแก่สมาชิกของสังคม

 หลักการ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการบริหารสถานศึกษา

—หลักการบริหารงานบุคคล

  สำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ (2545)  ให้แนวคิดในการบริหารและการจัดการที่ดี เพื่อมาปรับใช้ในบริบทขององค์กรทางการศึกษา ในประเด็กดังนี้

    1. การกำหนดจุดหมาย ผลที่คาดหวัง หรือภาพความสำเร็จของการบริหารและการจัดการที่ดี (Goal / Expected / Output)

    2. กระบวนการบริหารและการจัดการที่ดี (Process)

  3. ทรัพยากรในการบริหารจัดการที่ดี (Input / Resource)

  4. ระบบควบคุม (Feedback / Control System)

  5. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จในการบริหารและการจัดการที่

ขอบข่ายของการบริหาร

  กระทรวงศึกษาธิการ (2546) ได้กำหนดขอบข่ายภาระงานในการบริหารงานบุคคลไว้ประกอบด้วย 5 งาน ได้แก่

  1. การวางแผนอัตรากำลังและการกำหนดตำแหน่ง

  2. การสรรหาและการบรรจุแต่งตั้ง

  3. การเสริมสร้างประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการ

  4. วินัยและการรักษาวินัย

  5. การออกจากราชการ

ขอบข่ายของการบริหาร

  สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (2545) ได้กำหนดขอบข่ายการบริหารงานบุคคลไว้ประกอบด้วย 6 งาน ได้แก่

  1. การวางแผนกำลังคน

  2. การสรรหา

  3. การบรรจุแต่งตั้ง

  4. การพัฒนา

  5. การธำรงรักษา

  6. การให้พ้นจากงาน

สรุปได้ว่าขอบข่ายของการปฏิบัติงานของสถานศึกษาในการบริหารงานบุคคลนั้นมีภาระงานที่สำคัญๆ ที่สถานศึกษาควรปฏิบัติ ประกอบด้วย

    1. การวางแผนอัตรากำลังและกำหนดตำแหน่ง โดยมีการวิเคราะห์ภารกิจและประเมินสภาพความต้องการกำลังคน กับภารกิจของสถานศึกษามีการจัดทำภาระงานสำหรับข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา และแจ้งภาระงาน มาตรฐานคุณภาพงาน มาตรฐานวิชาชีพ จรรยาบรรณวิชาชีพ เกณฑ์ประเมินผลงานแก่ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในสถานศึกษาก่อนมีการมอบหมายหน้าที่ให้ปฏิบัติงาน

    2. การสรรหาและบรรจุแต่งตั้ง โดยมีการดำเนินการสอบแข่งขัน สอบคัดเลือกและคัดเลือกในกรณีจำเป็นหรือมีเหตุพิเศษในตำแหน่งครูผู้ช่วย

    ครูและบุคลากรทางการศึกษาอื่นในสถานศึกษา

ทฤษฏีที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการสถานศึกษา

ความหมายของทฤษฏี

•กลุ่มของข้อเสนอ หรือ ของมโนทัศน์ที่สัมพันธ์เชื่อมโยงซึ่งกันและกัน

• เป็นข้อสรุปอย่างกว้างๆ ทั่วไปที่พรรณนาและอธิบายถึงพฤติกรรมละปรากฏการณ์อย่างเป็นระบบ

ทัศนะดั้งเดิม (Classical viewpoint)

•การบริหารเชิงวิทยาศาสตร์

• การจัดการเชิงบริหาร

• การบริหารแบบราชการ

1. การบริหารเชิงวิทยาศาสตร์ (Scientific management)

Frederick. W. Taylor (เทเลอร์) บิดาแห่งการบริหารเชิงวิทยาศาสตร์ ได้เสนอ หลัก 4 ประการ

  1. ใช้วิธีทางวิทยาศาสตร์ มีการแยกวิเคราะห์งาน

  2. มีการวางแผนการทำงาน

  3. คัดเลือกคนทำงาน

  4. ใช้หลักการแบ่งงานกันทำระหว่างฝ่ายบริหารกับฝ่ายปฏิบัติ

    

2.ทฤษฏีการจัดการเชิงบริหาร
(Administration management)

•Henry Fayol : หลักการบริหาร 14 หลักการ และขั้นตอนการบริการ POCCC

• Chester Barnard : ทฤษฏีการยอมรับอำนาจหน้าที่

• Luther Gulick : ใช้หลักการของ Fayol

    โดยใช้คำย่อว่า POSDCoRB ซึ่งเป็นหน้าที่ 7 ประการ

2.ทฤษฏีการบริหารแบบราชการ
 (Bureaucratic management)

•Max Weber พัฒนาหลักการจัดการแบบราชการ

  1. มีกฎระเบียบข้อบังคับเพื่อควบคุมการตัดสินใจ

  2. ความไม่เป็นส่วนตัว

  3. แบ่งงานกันทำตามความถนัด ความชำนาญเฉพาะทาง

  4. มีโครงสร้างการบังคับบัญชา

  5. ความเป็นอาชีพที่มั่นคง

  6. มีอำนาจหน้าที่ในการตัดสินใจ โดยมีกฎระเบียบรองรับ

  7. ความเป็นเหตุเป็นผล

ทฤษฏี X และทฤษฏี Y

— เป็นสมมติฐานเกี่ยวกับทัศนะเกี่ยวกับผู้บริหารที่มีต่อคนงาน

— ทัศนะของผู้บริหารจะส่งผลต่อพฤติกรรมการบริหารงานของเขาด้วย

— เขาเห็นว่า องค์การแบบเดิม (รวมศูนย์ สื่อสารบนลงล่าง) ไม่ช่วยให้เกิดผลผลิต แต่สะท้อนธรรมชาติของมนุษย์ เรียกว่าทฤษฏี X

— ทฤษฏี X มองว่าคนไม่ชอบทำงาน เลี่ยงความรับผิดชอบ

— ไม่ทะเยอทะยาน ชอบให้สั่งการ ต้องใช้เงินจูงใจ ต้องควบคุมมาก

— ทฤษฏี Y มองว่า คนจะให้ความร่วมมือถ้าพอใจในสภาวะการทำงาน

— คนขยันไว้ใจได้ ควบคุมตนเองได้ มีความคิดริเริ่มในการทำงาน ถ้าได้รับการจูงใจที่ถูกต้องจากเพื่อนร่วมงาน

— คนจะพัฒนาตนเองอยู่เสมอ

ทัศนะเชิงปริมาณ (Quantitative viewpoint)

•การบริหารศาสตร์

• การบริหารปฏิบัติการ

• ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร

  รูปแบบการวิเคราะห์ระบบ

มุ่งเน้นกระบวนการมากกว่าผลผลิต

• ประเมินประสิทธิภาพของระบบงาน

• ประเมินเวลา

• ประเมินการใช้งบประมาณ

• ประเมินความถูกต้องของกระบวนการ

• ประเมินผลผลิตหรือผลงาน

2. ทฤษฏีการบริหารตามสถานการณ์

                                    (Contingency theory)

       หลักการบริหารงานที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับสถานการณ์หนึ่งๆ เท่านั้น

 ในสถานการณ์ที่ต่างไป ผู้บริหารอาจกำหนดหลักการจากการวิเคราะห์ลักษณะเฉพาะของแต่ละสถานการณ์เพื่อกำหนดแนวทางให้เหมาะสมกับโครงสร้าง เป้าหมายและผู้ปฏิบัติงานในองค์การ

ความรู้ที่ได้รับ  ได้ความรู้ในเรื่องความหมายและความสำคัญของการบริหารสถานศึกษา

การนำไปประยกต์ใช้  นำไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด นำไปพัฒนาและต่อยอดและนำไปใช้ในชีวิตประจำได้

การประเมิน  

ประเมินตนเอง  ได้ความรู้ในเรื่องความหมายของการบริหารสถานศึกษา

ประเมินเพื่อน  เพื่อนๆตั้งใจเรียน และตั้งใจทำงาน

ประเมินอาจารย์ อาจารย์น่ารัก ใจดี คอยอธิบายและแนะนำในเนื้อหาเรียนการสอน สอนเข้าใจง่ายและละเอียดในเนื้อหา